Proporcje zapraw tynkarskich

Dawniej w budownictwie tak zaprawę murarską, jak i zaprawę tynkarską rozrabiano na placu budowy zazwyczaj w betoniarce, albo w przypadku mniejszych ilości w jakimś pojemniku korzystając przy tym z wiertarki z mieszadłem i stosując odpowiednie proporcje składników. Odpowiednio dobrana i wykonana zaprawa tynkarska ma trwałość na kilkadziesiąt lat. Choć obecnie tynki tradycyjne powoli ustępują na rzecz gotowych mieszanek, które stosuje się coraz częściej ze względu na wygodę oraz oszczędność czasu, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby samemu przygotować zaprawę. W takim przypadku kluczowe będą odpowiednie proporcje zaprawy.

Zaprawa tynkarska

Tynki stanowią podłoże pod wykończenie ścian, sufitów oraz wszelkich innych powierzchni budynku. Zabezpieczają one te powierzchnie przed działaniem różnych czynników środowiskowych, takich jak wilgoć czy ogień, gdyż są niepalne. Zastosowanie ich pozwala zniwelować nierówności na powierzchni, co z kolei daje możliwość na malowanie lub położenie tapety. W przypadku ścian zewnętrznych chronią też przed warunkami atmosferycznymi. Dlatego ważny jest nie tylko dobór, ale również odpowiednie przygotowanie zaprawy tynkarskiej. Należy zwrócić szczególną uwagę na wymieszanie w odpowiednich proporcjach składników zaprawy. Jest to bardzo istotne w przypadku elewacji, ponieważ dobrze wykonana tradycyjna zaprawa, np. cementowo-wapienna, zapewnia trwałość nawet do około 80-100 lat.

Zaprawa tynkarska składa się z kruszywa, którym zazwyczaj jest piasek, spoiwa oraz wody. Proporcje zaprawy zależą od jej rodzaju, a ten dobierany jest ze względu na miejsce przeznaczenia i właściwości zaprawy.

Zaprawy tynkarskie – rodzaje

Zaprawy tynkarskie możemy podzielić na kilka sposobów. Pierwszym, najbardziej ogólnym sposobem będzie podział na miejsce stosowania:

• zaprawa zewnętrzna – są to zaprawy, których odpowiednie właściwości doskonale poradzą sobie z zewnętrznymi warunkami atmosferycznymi,
• zaprawa wewnętrzna – są to zaprawy stosowane wewnątrz pomieszczeń. Dodatkowo można je podzielić na zaprawy do pomieszczeń suchych i wilgotnych. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule rodzaje tynków wewnętrznych.

Najwięcej mówiącym o zaprawie tynkarskiej jest podział ze względu na użyte do jego wytworzenia składniki i ich proporcje. Tutaj możemy rozróżnić następujące rodzaje zaprawy:

• zaprawa cementowa – tutaj możemy rozróżnić zaprawę murarską, która służy głównie do murowania. Jako tynk stosowana jest zaprawa murarsko-tynkarska, która służy przede wszystkim jako spoiwo i tynk podkładowy pod inne rodzaje tynku, jak tynk cementowo-wapienny,
• zaprawa cementowo-wapienna – tynki cementowo-wapienne mają uniwersalne właściwości, dzięki czemu cieszą się dużą popularnością. Zawartość wapna sprawia, że dobrze pochłaniają, jak i oddają wilgoć, przez co nadają się do stosowania w wilgotnych pomieszczeniach jak łazienka czy kuchnia,
• zaprawa wapienna – jest mniej odporna na uszkodzenia, nie nadaje się więc do stosowania na zewnątrz. Ten rodzaj tynku stosuje się na stare tynki. Dzięki wspomnianym już właściwościom wapna bardzo dobrze regulują wilgotność pomieszczenia,
• zaprawa gipsowa – tynki gipsowe są najpopularniejszym rodzajem ze względu na bardzo szybki czas wiązania. Bardzo dobrze nadają się pod farbę lub tapetę. Nie nadają się jednak do pomieszczeń wilgotnych, a jedynie do suchych.
• zaprawa gliniana – tynki gliniane powoli zyskują na popularności dzięki znakomitym właściwościom regulacji wilgotności oraz pełnej ekologiczności produktu.

Ostatnim podziałem zaprawy tynkarskiej jest podział ze względu na sposób nakładania tynku. Tutaj możemy rozróżnić:

• nakładanie ręczne – stosowane najczęściej przy mniejszych powierzchniach,
• tynki maszynowe – stosowane najczęściej przy dużych powierzchniach.

W zależności od możliwości i potrzeb dokonujemy wyboru czy odpowiedniejsze będzie tynkowanie ręczne, czy maszynowe.

Przygotowanie zaprawy tynkarskiej

Jak już wspominaliśmy, tynki można przygotować tradycyjnie mieszając w odpowiednich proporcjach składniki zaprawy lub zakupić gotowe mieszanki. W obu przypadkach należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie proporcje zaprawy.

Jakie proporcje na zaprawę cementowo-wapienną?

Tynki cementowo-wapienne możemy rozróżnić na 1-warstwowe oraz 3-warstwowe i w zależności od wybranego rodzaju proporcje zaprawy będą się różnić. Dla 1-warstwowego tynku składniki należy wymieszać w proporcjach 1:1:6 odpowiednio cement, wapno i piasek.

Dla tynku nakładanego w trzech warstwach proporcje zależą od warstwy. Pierwsza warstwa, zwana obrzutką, tworzona jest w proporcjach podobnych jak w przypadku tynku 1-warstwowego, jednakże cementu jest dwa razy więcej niż wapna. Można również zastosować proporcje cementu do piasku w stosunku 1:4. Najczęściej używa się gruboziarnistego piasku. Jest to warstwa zwiększająca przyczepność do podłoża, najmocniejsza, dlatego zawiera najwięcej cementu.

Druga warstwa, zwana narzutem, wykonywana w proporcjach 1:2:10. Ta warstwa pozwala na wyrównanie podłoża po chropowatej nawierzchni obrzutki. W tej warstwie wykorzystuje się piasek średnioziarnisty. Jeśli zwiększymy proporcje cementu, wówczas warstwa stanie się bardziej wytrzymała, natomiast przy zastosowaniu zwiększonej proporcji wapnia, zwiększy się paroprzepuszczalność tynku.

Ostatnią, trzecią warstwą, jest gładź tynkowa, inaczej szlichta. Tworzona jest w proporcjach 1:2:10. Dzięki zastosowaniu piasku drobnoziarnistego można uzyskać gładź o równej powierzchni, co jest kluczowe dla warstwy wykończeniowej przeznaczonej do dalszego malowania lub tapetowania.

Zaprawa cementowa

Zaprawę cementową tworzy się najczęściej na placu budowy w betoniarce w dużych ilościach. W zależności od klasy zaprawy zmieniają się proporcje. Najczęściej stosowaną klasę M10 można uzyskać poprzez zmieszanie cementu, piasku i wody w proporcjach 25:143:22.

Zaprawa wapienna

Tynki wapienne jako spoiwo wykorzystują wapno hydratyzowane. Natomiast proporcje wapna do piasku wynoszą 1 część wapna do 3 lub 4 części piasku. Wody należy użyć tyle, aby mieszanka miała plastyczną konsystencję.

Zaprawa gipsowa

Tynki gipsowe są bardzo proste do zrobienia. Wystarczy wsypać wybraną zaprawę do czystej wody, która powinna stanowić 1/3 objętości zaprawy tynkarskiej, chyba że producent zaleca inną ilość. Zaprawę wsypujemy powoli do wody, czekając, aż nasiąknie i podniesie się do poziomu wody. Wówczas czekamy do 5 minut, po czym przystępujemy do dokładnego mieszania.

Zaprawa gliniana

Tynki gliniane zawierają glinę oraz różne drobnoziarniste dodatki jak wapno, cement, gips lub inne. W przypadku samodzielnego tworzenia zaprawy glinianej należy zastosować proporcje w stosunku 1:1:3 odpowiednio woda, glina i piasek. Dosypanie niewielkiej ilości dodatków w postaci np. cementu zwiększy wytrzymałość tynku.

Przygotowanie zaprawy – podsumowanie

Niezależnie od wybranego rodzaju tynku należy pamiętać o potrzebie uzyskania odpowiedniej konsystencji zaprawy poprzez ostrożne dosypywanie jej do wody. W przypadku gotowych mieszanek należy zapoznać się z uwagami producenta i dosypać zawartość opakowania do zalecanej ilości wody. W zależności od warunków atmosferycznych i wilgotności powietrza może wystąpić potrzeba użycia większej lub mniejszej ilości wody, lecz tutaj również należy stosować się do instrukcji producenta. Zaprawę niezależnie czy przygotowaną z gotowej mieszanki, czy wykonaną własnoręcznie należy dokładnie wymieszać aż do uzyskania jednolitej masy i zostawić na 5 minut. Następnie należy ją wykorzystać w czasie zależnym od rodzaju użytego tynku i jego szybkości wiązania.